In Het Dagblad van zaterdag 11 april 1987 werd een artikel gewijd aan Aleid Schilder en het verband tussen de (vrijgemaakt) gereformeerde leer en depressiviteit. In dat artikel werd gesteld dat de leer van de Heidelbergse Catechismus (ellende, verlossing en dankbaarheid) leidt tot een negatief zelfbeeld, ja zelfs de plicht tot zelfverachting kan inhouden.
Inderdaad stelt de catechismus, dat de mens uit zichzelf niet goeds kan doen, laat staan dat hij zichzelf kan verlossen. Het artikel stelt terecht dat dit niet alleen een leerstuk is, maar dat dit ook zo door de gelovige moet worden ervaren. En leidt dit niet tot een zeer negatief zelfbeeld, komt dit niet neer op een opdracht tot depressiviteit, zoals Aleid Schilder stelt?
Dat zou het inderdaad zijn als we verplicht zouden zijn om bij het stuk van de ellende te blijven staan. Dat is uiteraard niet de bedoeling van de catechismus. De leer van de catechismus is daarom ook geen oproep tot depressiviteit. Want ook al kan de mens zichzelf niet verlossen - we moeten de diepte van de zondeval handhaven -, dat betekent nog niet dat de christen hulpeloos is. Ook niet volgens de catechismus. Door zijn band met Christus wordt de christen in een hoge positie geplaatst. Hij deelt in de zalving van Christus (de zalving met de Heilige Geest). Dat betekent dat de christen niet hulpeloos is, maar - als een ridder - de strijd tegen de zonde aanbindt, daartoe bekwaamd door de Heilige Geest (Zondag 12 H.C.).
Naar mijn vaste overtuiging is de gereformeerde leer geen opdracht tot depressiviteit. Wel spreekt deze leer over de onpeilbare diepte waarin de mens gevallen is. De mens wordt opgeroepen om deze diepte te erkennen, maar ook om zijn geloof te richten op Jezus, die de mens uit de diepte omhoog trekt en hem de positie van Profeet-Priester-Ridder geeft. Het hebben van deze hoge positie sluit zelfrespect niet uit, maar juist in.
Met het bovenstaande heb ik niet willen beweren dat de door Aleid Schilder aangesneden problematiek niet in meerdere of mindere mate onder gereformeerden voorkomt. Wel heb ik de suggestie willen wegnemen dat de leer van de Heidelbergse Catechismus wel tot deze problematiek moet leiden of zelfs de gereformeerden oproept tot depressiviteit.
Albert Welleweerd.